Nền kinh tế thị trường là gì? Đặc điểm, ưu điểm và nhược điểm?

Kinh tế thị trường luôn được xem là một trong những thành quả quan trọng nhất trong sự phát triển lâu dài của nền văn minh nhân loại, thúc đẩy sản xuất, buôn bán, tăng năng suất lao động. Kinh tế thị trường là một trong những mô hình kinh tế được thường xuyên nước dùng trên thế giới bởi vì những lợi thế mà nó đem lại. mặc khác vẫn còn nhiều chủ thể chưa hiểu rõ về kinh tế thị trường.

Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568

1. Kinh tế thị trường là gì?

Kinh tế thị trường được hiểu là một giai đoạn phát triển của nền kinh tế, sử dụng để thể hiện nền văn minh của nhân loại, trong đó việc sản xuất phù hợp với nhu cầu của con người, có sự cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế trong xã hội.

Trong nền kinh tế thị trường sẽ tồn tại thường xuyên các cách thức sở hữu khác nhau như sở hữu tư nhân, sở hữu nhà nước, sở hữu tập thể hay các hình thức sở hữu khác.

Trong nền kinh tế thị trường các chủ thể sẽ đều bình đẳng với nhéu, vận hành trên khuôn khổ nhất định dựa trên những quy định của pháp luật các quốc gia.

Sự ra đời và phát triển của nền kinh tế thị trường đã góp phần tăng cường sự cạnh tranh khốc liệt của các thành phần trong nên kinh tế, phát triển hoạt động trao đổi, mua bán trên thị trường.

Nền kinh tế thị trường cũng chính là nơi để các chủ thể trong xã hội có khả năng thỏa mãn đam mê trong vấn đề buôn bán, sản xuất, chính là môi trường buôn bán tự do và công bằng.

một số mô hình kinh tế điển hình chi tiết như: kinh tế thị trường tự do, kinh tế thị trường, xã hội, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

2. Đặc điểm kinh tế thị trường hiện đại:

Các đặc điểm và tiêu chí cơ bản của yếu tố thị trường trong nền kinh tế thị trường hiện đại và điều kiện toàn cầu hóa bao gồm:

– Thứ nhất, là có đầy đủ tất cả các loại thị trường, bao gồm thị trường các nhân tố sản xuất, thị trường hàng hóa và dịch vụ và các loại thị trường khác; những loại thị trường đó đều đặn phát triển; về cơ bản là thị trường cạnh tranh công bằng, liên kết các nền kinh tế khu vực và trên toàn cầu.

Xem thêm: Quy luật cạnh tranh là gì? Vai trò của quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường?

– Thứ hai, sở hữu tài sản và quyền sở hữu tài sản rõ ràng, được xác định chi tiết và được bảo vệ một cách chắc chắn với độ tin cậy cao.

– Thứ ba, các chủ thể thị trường cần phải độc lập về pháp lý và đa dạng về loại hình; có quyền tự chủ và tự do kinh doanh; tức là tự do quyết định sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu, sản xuất như thế nào, tự do quyết định giá và trao đổi theo cung cầu thị trường.

– Thứ tư, thị trường tất cả những loại đều có cạnh tranh công bằng và trật tự; độc quyền kinh doanh được kiểm soát có hiệu quả; cạnh tranh không công bằng, kém lành mạnh bị loại trừ

– Thứ năm, tự do buôn bán, cạnh tranh thị trường công bằng và có trật tự là hai yếu tố cơ bản chi phối phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế, chi phối sự lựa chọn của các chủ thể thị trường.

– Thứ sáu, giá cả tất cả những loại hàng hóa, sản phẩm và các yếu tố sản xuất (vốn, đất đai, lao động, tài nguyên thiên nhiên…) đều đặn được quyết định dựa trên sự khan hiếm, cạnh tranh và quan hệ cung – cầu của yếu tố thị trường.

– Thứ bảy, cuối cùng đó là sự đào thải sáng tạo, hay chính là cạnh tranh thị trường một cách công bằng và có trật tự sẽ lựa chọn người thắng cuộc.

Các đặc điểm và tiêu chí cơ bản của yếu tố nhà nước trong nền kinh tế thị trường hiện đại và toàn cầu hóa, bao gồm:

– Nhà nước cần quản lý và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.

Xem thêm: Thể chế kinh tế là gì? Vai trò và chức năng của thể chế kinh tế thị trường?

– Nhà nước cần xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ và bảo đảm hiệu lực thực thi, trong đó, các điểm nổi bật là xác lập rõ ràng, chi tiết các loại của cải/tài sản, quyền sở hữu của cải/tài sản, bảo vệ có hiệu quả quyền sở hữu tài sản; bảo đảm quyền tự do hợp đồng và thực thi các hợp đồng; bảo đảm cạnh tranh công bằng, bình đẳng và kiểm soát hiệu quả độc quyền kinh doanh dưới mọi hình thức; kiểm soát loại bỏ được cạnh tranh không công bằng, kém lành mạnh dưới mọi cách thức,…

– Nhà nước cần khắc phục khiếm khuyết, thất bại của thị trường; cùng lúc ấy, không làm cho thị trường hoạt động một cách méo mó, sai lệch, không tạo ra những tín hiệu thị trường sai lệch đối với các chủ thể thị trường

– Nhà nước cần làm đối tác và tạo cơ hội phát triển đối với khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội khác.

– Nhà nước cần tạo điều kiện và đảm bảo công bằng về cơ hội phát triển đối với tất cả công dân; thực hiện phân phối lại thu nhập nhằm giảm đi bất công, bất bình đẳng trong xã hội và hỗ trợ, nâng đỡ nhóm xã hội yếu thế, các vùng, địa phương kém phát triển

– Nhà nước cần đảm bảo hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội, tổ chức cung ứng các loại dịch vụ công, sản phẩm xã hội thiết yếu và thực hiện các nhiệm vụ xã hội khác.

✅ Mọi người cũng xem : hàng air cargo là gì

3. Ưu điểm và nhược điểm của nền kinh tế thị trường:

Ưu điểm của kinh tế thị trường:

Trong nền kinh tế thị trường, nếu nhu cầu hàng hóa của các chủ thể cao hơn so với nguồn cung, giá cả hàng hóa sẽ cao lên, lợi nhuận từ đó cũng tăng, là động lực để các công ty, cơ sở sản xuất tăng nguồn cung.

Theo đó, các Doanh nghiệp, cơ sở có cơ chế sản xuất hiệu quả, sẽ có tỷ suất lợi nhuận cao, cho phép họ gia tăng quy mô, nguồn lực sẽ đổ dồn về những nơi có hiệu quả sản xuất tốt hơn.

Xem thêm: Chế độ công hữu là gì? Vấn đề công hữu trong nền kinh tế Xã hội chủ nghĩa?

Ngược lại, các công ty, cơ sở có cơ chế sản xuất không hiệu quả, sức cạnh tranh kém thì sẽ dần bị đào thải khỏi thị trường.

Nền kinh tế thị trường tạo động lực để các công ty đổi mới, phát triển công nghệ, về quy trình sản xuất, quản lý, về các sản phẩm để có thể cạnh tranh và phục vụ được mong muốn của thị trường.

Nền kinh tế thị trường luôn có sự cạnh tranh chính do đó muốn tồn tại phải luôn có giải pháp cải tiến. Kinh tế thị trường cũng là nơi thanh lọc những người thực sự có tiềm lực, đào thải những ai yếu kém.

bên cạnh đó, kinh tế thị trường cần phải tạo xu thế liên doanh, liên kết đẩy mạnh giao lưu kinh tế giữa các nước. Việc được tiếp xúc, chuyển giao công nghệ sản xuất, công nghệ quản lý từ các nước phát triển từ đó sẽ thúc đẩy các nước đang phát triển có những giải pháp tích cực cho nền kinh tế của nước nhà.

Mức độ thị trường hóa nền kinh tế có khả năng được là tiêu chí trong xác định khó khăn thương mại giữa hai bên.

mặt khác, nền kinh tế thị trường cũng mang đến nhiều việc làm hơn cho các chủ thể là người lao động.

Nhược điểm của kinh tế thị trường:

Cơ chế phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế thị trường có khả năng là tác nhân chính đã gây ra bất bình đẳng trong xã hội.

Xem thêm: Tích lũy tư bản là gì? Bản chất và quy luật tích lũy tư bản?

Những chủ thể là người chiếm ưu thế trong buôn bán sản xuất sẽ ngày càng có nhiều của cải/tài sản, quyền lực. Những người còn lại thì cũng sẽ rơi vào tình trạng nặng hơn.

Đây cũng là lý do quan trọng kéo theo sự phân chia giai cấp đó là: thống trị và bị trị. Sự phân chia giai cấp cũng dẫn đến những bất ổn trong đời sống xã hội.

và cạnh đó, nếu sau thời gian khá dài mad không còn có sự cạnh tranh, những người có tiềm lực mạnh sẽ trực tiếp thâu tóm thị trường, nền kinh tế có thể chỉ do một số ít người thao túng, họ cũng chi phối thị trường theo ý mình.

Chính bởi vậy, nếu không có sự can thiệp của Nhà nước việc tăng giá, Giảm chất lượng danh mục để tăng thêm lợi nhuận sẽ xảy ra, gây tổn thất lớn cho nền kinh tế nói chung, người tiêu sử dụng nói riêng.

do đó, sự chênh lệch về cung – cầu sẽ là hệ quả kéo theo khủng hoảng thừa, thất nghiệp và lạm phát.

Các Doanh nghiệp khi không bán được hàng để nhằm thu hồi vốn dần sẽ phá sản gây ra khủng hoảng kinh tế trên khu vực và trên toàn thế giới.

Trong thực tế hiện nay, để nhằm mục đích có khả năng Giảm mặt trái của kinh tế thị trường, không có nước nào có một nền kinh tế thị trường hoàn toàn tự do – tự phát, các chính phủ sẽ luôn có trách nhiệm cần can thiệp vào thị trường dù ít hay nhiều. cũng như vậy, không có nước nào có nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung hoàn toàn. Thay vào đó, đa số các quốc gia trên thế giới có nền kinh tế hỗn hợp. Tùy ở mỗi nước mà các yếu tố thị trường và yếu tố can thiệp của Nhà nước sẽ là nhiều hay ít.

chi tiết như tại Hoa Kỳ, tuy có nền kinh tế chủ yếu là thị trường tư nhân nhưng nước Mỹ vẫn có Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, đạo luật này sẽ cho phép tổng thống Mỹ có quyền được bắt buộc Doanh nghiệp buộc phải nhận và ưu tiên đơn hàng chế tạo vật liệu, thiết bị được coi là rất cần thiết với quốc phòng, dù điều đó có thể gây thua lỗ cho công ty, Tổng thống Mỹ cũng có quyền quy định những mặt hàng bị cấm tích trữ hoặc đầu cơ tăng giá.

Xem thêm: Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường

✅ Mọi người cũng xem : (ch3coo)3c3h5 là chất gì

Bài viết được thực hiện bởi: Thạc sỹ Đinh Thùy Dung

chức vụ: Trưởng phòng Pháp lý

Lĩnh vực tư vấn: Dân sự, Đất đai, Hôn nhân

Trình độ đào tạo: Thạc sỹ Luật kinh tế

Số năm kinh nghiệm thực tế: 07 năm

Tổng số bài viết: 13.571 bài viết

Suy thoái kinh tế là gì? nguyên nhân gây ra ra suy thoái kinh tế? tác động của suy thoái kinh tế?

Vận dụng quy luật tổng giá trị trong sản xuất? Vận dụng quy luật tổng giá trị tiếng Anh là gì? Vận dụng quy luật tổng giá trị trong lưu thông hàng hóa?

Hiện tượng thiên nga đen trong nền kinh tế là gì? Ví dụ hiện tượng thiên nga đen? Các sự kiện thiên nga đen làm trao đảo thế giới?

Kinh tế bao cấp là gì? Các hậu quả của nền kinh tế bao cấp? Điểm giống nhéu và khác nhéu giữa kinh tế thị trường và kinh tế bao cấp?

Công nghiệp nặng là gì? Vai trò của công nghiệp nặng với nền kinh tế? Ý nghĩa của công nghiệp nặng với nền kinh tế?

Nền kinh tế giản đơn là gì? Tổng cầu và sản lượng cân bằng trong nền kinh tế giản đơn?

Nền kinh tế mở là gì? Mô hình nền kinh tế mở gồm những gì?

Nền kinh tế đóng là gì? Phân biệt nền kinh tế đóng và nền kinh tế mở?

Đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa? Nền kinh tế thị trường hoạch định xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam?

Phân tích vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường? Mục đích chung của nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước?

Đất trồng cây lâu năm là gì?Thời hạn dùng đất trồng cây lâu năm? hồ sơ gia hạn đất trồng cây lâu năm khi hết hạn sử dụng?    

Dân quân tự vệ là gì? Dân quân tự vệ có phải tham gia nghĩa vụ quân sự không? Những trường hợp không phải tham gia nghĩa vụ quân sự?

Trợ cấp BHXH một lần là gì? Mẫu đơn đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần? Hướng dẫn lập mẫu đơn đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần?

Đua xe trái phép là gì? thuật ngữ tiếng Anh? Đua xe trái phép bị phạt bao nhiêu tiền? Mức phạt khi xử lý hành chính? Xử lý hình sự hành vi đua xe trái phép khi nào?

Rác thải nhựa là gì? Nguồn gốc của rác thải nhựa? tác nhân gây ra ô nhiễm rác thải nhựa? Biện pháp khắc phục ô nhiễm rác thải nhựa?

Chất thải rắn là gì? Phân loại chất thải rắn? Phân loại chất thải rắn sinh hoạt? Xử lý chất thải rắn sinh hoạt được quy định như thế nào?

giấy tờ xử phạt vi phạm hành chính là gì? Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính có tên được dịch sang tiếng Anh là gì? giấy tờ xử phạt vi phạm hành chính gồm những gì? quá trình, Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đúng pháp luật?

Trái phiếu Chính phủ là gì? Mua trái phiếu Chính phủ và xem lãi suất trái phiếu CP ở đâu?

Luận văn là gì? Luận văn được dịch với tên trong tiếng Anh là gì? Hướng dẫn cách trình bày luận văn ấn tượng?

Môi trường học tập là gì? Môi trường học tập với tên trong tiếng Anh là gì? Đặc điểm của môi trường học tập? Vai trò của môi trường học tập?

Chứng từ thông tin ngân hàng là gì? Chứng từ thông tin ngân hàng được dịch với tên tiếng Anh là gì? Nội dung của chứng từ thông tin ngân hàng? Ý nghĩa của chứng từ thông tin ngân hàng?

Phiếu đăng ký dự tuyển viên chức là gì? Phiếu đăng ký dự tuyển viên chứcđể làm gì? Mẫu phiếu đăng ký dự tuyển viên chức? Hướng dẫn ghi mẫu phiếu đăng ký dự tuyển viên chức?

Tự nguyện là gì? Biểu hiện của tự nguyện? Ý nghĩa và ví dụ về tự nguyện?

Khái quát về bảo hiểm y tế? Mua bảo hiểm y tế trước khi sinh bao lâu để được sử dụng?

Mẫu kết luận kiểm định môi trường là gì? Mẫu kết luận kiểm định môi trường? Hướng dẫn sử dụng mẫu kết luận kiểm định môi trường? Quy định của pháp luật về kiểm định môi trường?

Mẫu giấy phép mang vũ khí( VC5) là gì? Mẫu giấy phép mang vũ khí( VC5)? Hướng dẫn dùng mẫu giấy phép mang vũ khí( VC5)? Quy định của pháp luật về cấp giấy phép mang vũ khí?

Mẫu quyết liệt chỉ định thầu mua thiết bị là gì? Mẫu quyết định chỉ định thầu mua thiết bị? Hướng dẫn dùng mẫu quyết liệt chỉ định thầu mua thiết bị? Quy định của pháp luật về chỉ định thầu mua thiết bị?

Hạnh phúc gia đình là gì? Nền tảng một gia đình hạnh phúc?

quyết liệt hoãn thi hành quyết định phạt tiền là gì? Mẫu quyết định hoãn thi hành quyết liệt phạt tiền? Hướng dẫn mẫu quyết định hoãn thi hành quyết liệt phạt tiền?

quyết liệt gia hạn thời hạn ra quyết liệt xử phạt vi phạm hành chính là gì? Mẫu quyết liệt gia hạn thời hạn ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính? Hướng dẫn mẫu quyết liệt gia hạn thời hạn ra quyết liệt xử phạt vi phạm hành chính?